Onze opdrachtgevers komen vaak bij ons met het verzoek om een spiegelbijeenkomst te organiseren en begeleiden. Tijdens ons eerste contact met een opdrachtgever onderzoeken we dan ook of deze methode inderdaad de beste passende oplossing voor de vraag/het probleem van de opdrachtgever. Afhankelijk van de vraag van de opdrachtgever kan een andere methode immers beter passen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan methoden zoals een focusgroep, een leefwereldonderzoek of een moreel beraad.
Sta jij ook wel eens voor de vraag welke methode nu het best passend is voor een probleem van jouw organisatie / je opdrachtgever? Lees dan onze komende drie artikelen waarin we de overeenkomsten en verschillen bespreken tussen de methode spiegelbijeenkomst en respectievelijk: het moreel beraad, de focusgroep en het leefwereldonderzoek.
Wat is een moreel beraad?
In de zorg doen zich geregeld ethische dillema’s voor: een situatie waarbij elke keuze een negatief gevolg heeft. Bijvoorbeeld: een demente bewoner met overgewicht wel of niet een dieet voorzetten, een onrustige patiënt wel of niet fixeren. Wat je ook kiest, er is altijd een bepaalde morele schade.
Een moreel beraad is een manier om een dergelijke situatie -een ethisch dilemma- te bespreken. Een moreel beraad is een gestructureerde vergadering over een concreet moreel dilemma van een van de deelnemers. Het beraad vindt plaats onder begeleiding van een daartoe opgeleide gespreksleider. Het doel is een gelijkwaardige en open uitwisseling van ideeën. Er hoeft dus niemand gelijk te krijgen. Er hoeft ook geen sprake te zijn van consensus. Het gaat er in de eerste plaats om de ingebrachte casus beter te begrijpen, elkaars overwegingen en oplossingen te horen. Zo worden verschillende ethische argumenten benoemd en gewogen, waar de inbrenger van de casus mee verder kan.
Door kennis te nemen van elkaars gezichtspunten en overwegingen kan het beraad de morele competenties van de deelnemers vergroten. Een moreel beraad is dus te omschrijven als een gezamenlijke reflectie -aan de hand van een dilemma- op het handelen door (zorg)professionals.
Wat is een spiegelbijeenkomst?
Tijdens een spiegelbijeenkomst vertellen (8 á 10) cliënten onder begeleiding van een getrainde gespreksleider over hun ervaringen met een vorm van zorg. Om de kring van cliënten zit een (onbeperkt) aantal zorgprofessionals voor wie de informatie van de cliënten van belang is. Zij zijn toehoorder en hoeven dus niet te reageren op wat er wordt gezegd. Ze kunnen al hun aandacht richten op het luisteren naar het gesprek tussen de cliënten en de onafhankelijk gespreksleider. Tijdens een nabespreking reflecteren de professionals die als toehoorder aanwezig waren op de feedback van de cliënten. Doel van een spiegelbijeenkomst is om de zorgprofessionals te voorzien van feedback (zowel positieve als negatieve), zodat zij de zorg kunnen verbeteren.
Verschillen en overeenkomsten tussen beide methoden
Het is niet moeilijk om te zien dat de methoden behoorlijk van elkaar verschillen. Een spiegelbijeenkomst is een gesprek met cliënten, een moreel beraad een gesprek met professionals. Bij een spiegelbijeenkomst spelen ervaringen een centrale rol. Bij een moreel beraad gaat het om een dilemma.
Toch zijn er ook overeenkomsten: er is namelijk sprake van reflectie door de zorgprofessionals. Bij een spiegelbijeenkomst reflecteren zij tijdens de nabespreking op de feedback van de deelnemers. Bij een moreel beraad op een ingebracht dilemma. In beide gevallen met als doel om de zorg te verbeteren.
Spiegelbijeenkomst of moreel beraad?
Is je opdrachtgever benieuwd naar de ervaringen van zijn klanten/cliënten? Dan ligt een spiegelbijeenkomst voor de hand. Vraagt de opdrachtgever zich af wat zijn zorgwerknemers zoal ervaren en waar zij tegen aan lopen? Dan is een moreel beraad wellicht een passende methode. Met name als je opdrachtgever merkt dat zorgmedewerkers worstelen met bepaalde keuzes, ligt het voor de hand om aan de hand van een moreel beraad met elkaar in gesprek te gaan.
Tot slot: de gespreksleider
Beide methode vragen om begeleiding door een – specifiek voor de methode- getrainde gespreksleider. Een gespreksleider die getraind is om spiegelbijeenkomsten te organiseren en begeleiden kan dus niet zomaar ook een moreel beraad begeleiden. En andersom.